VAI TRÒ CỦA SĨ QUAN TRẺ TRONG XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA QUÂN SỰ Ở CÁC HỌC VIỆN, TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI HIỆN NAY

1. Đặt vấn đề

Môi trường văn hóa quân sự là môi trường chứa đựng các giá trị vật chất và tinh thần, hợp thành một chỉnh thể thống nhất ở một đơn vị quân đội, tác động sâu sắc đến quá trình hình thành, phát triển và hoàn thiện phẩm chất, nhân cách của quân nhân. Xây dựng môi trường văn hóa quân sự tốt đẹp, trong sạch, lành mạnh nhằm phát huy những tư tưởng tích cực, tiến bộ; đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi những tư tưởng tiêu cực, lạc hậu, bảo đảm sự thống nhất về nhận thức và hành động của quân nhân, góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Xây dựng môi trường văn hóa quân sự là một tiêu chí quan trọng trong xây dựng đơn vị quân đội vững mạnh về chính trị, góp phần bồi dưỡng nhân cách quân nhân, phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, tạo động lực tinh thần to lớn để mỗi quân nhân vượt qua khó khăn, thử thách, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

2. Nội dung nghiên cứu

2.1. Sự cần thiết phải xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội

Xây dựng môi trường văn hóa quân sự sẽ tạo nên sức mạnh chiến đấu của quân đội. Bởi vì, sức mạnh chiến đấu của quân đội là sức mạnh tổng hợp của nhiều yếu tố, nhưng xét đến cùng, con người là yếu tố quyết định. Trong nhân tố con người thì yếu tố chính trị - tinh thần có một vai trò đặc biệt quan trọng. Theo đó, “trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường” (1) . Xây dựng môi trường văn hóa quân sự là một trong những động lực quan trọng trực tiếp thúc đẩy yếu tố chính trị - tinh thần của quân nhân được nâng lên.  

Hiện nay, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế đòi hỏi học viên, trường sĩ quan quân đội cần gắn kết chặt chẽ công tác giáo dục, đào tạo với xây dựng môi trường văn hóa quân sự thực sự trong sạch, lành mạnh, phong phú theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: “Chú trọng xây dựng môi trường văn hóa công sở lành mạnh, dân chủ, đoàn kết, nhân văn; đẩy lùi bệnh quan liêu, bè phái, mất đoàn kết, chủ nghĩa cơ hội và thực dụng” (2). Mặt khác, các nhà trường cần “Chú trọng xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, chủ động đấu tranh phòng, chống các tác động tiêu cực và văn hóa xấu độc” (3), góp phần phát triển đội ngũ sĩ quan tương lai luôn “tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, kiên định với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, bảo đảm chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong mọi tình huống” (4).

2.2. Biểu hiện vai trò của sĩ quan trẻ trong xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay

Đội ngũ sĩ quan trẻ ở các học viện, trường sĩ quan có vai trò quan trọng trong tổ chức, giáo dục, huấn luyện, rèn luyện học viên và thực thi nhiệm vụ xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng môi trường văn hóa quân sự trong các học viện, trường sĩ quan quân đội. Vai trò đó đòi hỏi đội ngũ sĩ quan trẻ phải có trình độ, năng lực toàn diện, phẩm chất đạo đức trong sáng, bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân đội.

Bên cạnh đó, sĩ quan trẻ ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là lực lượng trực tiếp tham gia thực hiện các nhiệm vụ và có vai trò quan trọng góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Vì vậy, muốn nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội cần lấy đội ngũ sĩ quan trẻ làm lực lượng nòng cốt. Vai trò của sĩ quan trẻ trong xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội được biểu hiện trên những nội dung cơ bản sau:

Thứ nhất, sĩ quan trẻ là lực lượng nòng cốt trực tiếp giáo dục, bồi dưỡng nhận thức, định hướng tư tưởng, tổ chức cho học viên trong tham gia xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Bởi lẽ, đội ngũ sĩ quan trẻ là lực lượng nòng cốt trực tiếp lĩnh hội và tham gia giáo dục, truyền thụ tri thức lý luận cơ bản, nhằm nâng cao trình độ lý luận chính trị, quân sự cho học viên. Thông qua hoạt động này, học viên được trang bị thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, những tri thức cơ bản về những quy luật cách mạng, những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa xã hội khoa học, giá trị cốt lõi của văn hóa quân sự trong sự hình thành nhân cách người học viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Mặt khác, đội ngũ sĩ quan trẻ còn truyền thụ cho học viên hiểu biết về tư tưởng Hồ Chí Minh, những tri thức lý luận của khoa học xã hội và nhân văn quân sự, các tri thức lý luận cơ bản về xây dựng môi trường văn hóa quân sự, giá trị cốt lõi của phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ. Quá trình thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, quản lý, giáo dục, rèn luyện học viên sẽ giúp học viên nắm chắc phương pháp, cách thức, kinh nghiệm, các nội dung xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Vì vậy, vai trò của sĩ quan trẻ trong xây dựng môi trường văn hóa quân sự không chỉ thể hiện ở việc trực tiếp thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ của bản thân mà còn có vai trò là người trực tiếp bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn cho học viên, định hướng, hướng dẫn, tổ chức cho học viên thực hiện xây dựng môi trường văn hóa sư phạm trong sạch, lành mạnh, với trì nền nếp chính quy, rèn luyện kỷ luật trong đơn vị.

Thứ hai, sĩ quan trẻ là lực lượng nòng cốt trong quán triệt, triển khai thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng các cấp về xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Trong đó, tập trung giáo dục, quán triệt tới học viên Chỉ thị 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030”; Quyết định số 3087/QĐ-BQP ngày 18/8/2022 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về phê duyệt Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 trong Quân đội nhân dân Việt Nam; Thực hiện hiệu quả đợt sinh hoạt chính trị về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị với chủ đề “tự soi, tự sửa”, gắn thực hiện Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương ”Về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới”. Đẩy mạnh hoạt động sinh hoạt chính trị với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới,... Qua đó, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mỗi quân nhân về vị trí, vai trò của văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung, môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội đối với nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Tạo môi trường văn hóa quân sự dân chủ, kỷ luật nghiêm minh, trong sạch, lành mạnh, tạo cơ hội, điều kiện để mỗi học viên an tâm công tác, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, vai trò của sĩ quan trẻ trong xây dựng đời sống văn hóa vật chất, tinh thần tốt đẹp, lành mạnh, phong phú gắn với xây dựng cảnh quan môi trường, phát huy hiệu quả của các thiết chế văn hóa ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Theo đó, đội ngũ sĩ quan trẻ cần quan tâm, chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần cho học viên; luôn gắn bó, gần gũi, yêu thương học viên, giúp đội ngũ an tâm tư tưởng, yên tâm công tác, hạn chế đến mức thấp nhất những ảnh hưởng do khó khăn của cuộc sống gia đình, áp lực của công việc học tập, rèn luyện ảnh hưởng tới tinh thần, thái độ, trách nhiệm của học viên. Quán triệt tới học viên Chỉ thị số 169-CT/QUTW, ngày 29/12/2020 của Thường vụ Quân uỷ Trung ương về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác chính sách đối với Quân đội và hậu phương Quân đội, giai đoạn 2021-2025. Nêu cao vai trò tham mưu, đề xuất chủ trương, biện pháp với cấp ủy, chỉ huy các cấp trong chăm lo xây dựng đời sống văn hóa tinh thần cho học viên; phát huy có hiệu quả hoạt động của các mô hình, câu lạc bộ, vừa tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích, vừa bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn hóa, văn học, nghệ thuật cho học viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Đội ngũ sĩ quan trẻ cần phát huy vai trò trong đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động văn hóa, văn nghệ ở các đơn vị quản lý học viên, nhằm thu hút mọi học viên tham gia học tập, giải trí, hưởng thụ, sáng tạo văn hóa, văn học, nghệ thuật; phát huy hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa trong giáo dục, rèn luyện học viên; bảo đảm trang bị, vật tư, cơ sở vật chất cho các hoạt động gắn với tích cực xây dựng, củng cố, cải tạo cảnh quan môi trường sáng, xanh, sạch, đẹp, văn minh; đa dạng hóa nội dung, hình thức hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao; tích cực bồi dưỡng, nâng cao khả năng cảm thụ, sáng tác, biểu diễn nghệ thuật, đồng thời chú trọng bảo đảm và nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho học viên. Duy trì có nền nếp, hiệu quả hệ thống truyền thanh nội bộ, hoạt động sách, báo. Đảm bảo mọi học viên đều được tham gia thụ hưởng các sản phẩm văn hóa quân sự.

Thứ tư, vai trò của sĩ quan trẻ trong xây dựng chính quy, rèn luyện ý thức kỷ luật tự giác, nghiêm minh cho học viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật là vấn đề cơ bản của môi trường quân đội. Nhờ đó, hình thành ý thức chấp hành pháp luật của Nhà nước, kỷ luật tự giác, nghiêm minh của mỗi quân nhân. Do đó, đội ngũ sĩ quan trẻ ở các học viện, trường sĩ quan quân đội có vai trò giảng dạy, giáo dục, bồi dưỡng cho học viên hệ thống tri thức về pháp luật, khơi dậy sự giác ngộ và tình đồng chí, đồng đội tốt đẹp; quán triệt tinh thần “Đẩy mạnh giáo dục nâng cao nhận thức, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc con người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ” (5). Do đó, sĩ quan trẻ cần duy trì nghiêm các chế độ, nền nếp ngày, tuần, lễ tiết tác phong quân nhân, mang mặc, xưng hô chào hỏi đúng điều lệnh; đảm bảo thống nhất về hệ thống biển, bảng, dây, giá, sổ sách hành chính, nội vụ vệ sinh; quản lý chặt chẽ quân số, vũ khí trang bị kỹ thuật trong đơn vị. Tăng cường quán triệt tới học viên trong việc thực hiện nghiêm Chỉ thị số 79/CT-BQP, ngày 22/7/2022 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”. Mỗi sĩ quan trẻ luôn khơi dậy niềm tin, ý chí chấp hành pháp luật của Nhà nước, hành động theo điều lệnh, chấp hành nghiêm các quy định của các cấp; xây dựng phong cách làm việc gần gũi, yêu thương, giúp đỡ học viên; thực hiện nội dung chuẩn mực trong giao tiếp, ứng xử; luôn nêu cao tinh thần học tập, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống; thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; lối sống trung thực, giản dị, thẳng thắn, chân thành; thực hiện tốt nếp sống văn minh, văn hóa, là hình mẫu tiêu biểu để học viên học tập làm theo.

3. Kết luận

Xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội vừa là động lực, vừa là mục tiêu để xây dựng và hoàn thiện nhân cách người quân nhân cách mạng. Đội ngũ sĩ quan trẻ ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là lực lượng nòng cốt, kế cận sự nghiệp giáo dục, đào tạo trong quân đội, có vai trò trực tiếp trong xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, tác động tích cực đến việc giáo dục, bồi dưỡng, phát triển nhân cách người học viên, xây đắp nên tình đồng chí, đồng đội trong sáng; động viên, thúc đẩy mỗi học viên rèn luyện, phấn đấu vươn lên, khắc phục mọi khó khăn. Đồng thời, ngăn chặn những ảnh hưởng tiêu cực của những yếu tố phản văn hóa, bảo vệ “trận địa” tư tưởng văn hóa của Đảng trong các học viện, trường sĩ quan quân đội.

Tài liệu tham khảo

(1) V.I.Lênin, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tập 41, tr. 147.

(2), (4), (5) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.144, 158, 143.

(3) Tổng cục Chính trị, Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2020, tr.58.

Nguyễn Thanh Tùng

Hệ 5, Học viện Chính trị