Tháo gỡ điểm nghẽn trong giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh

TCGCVN - Ngày 5/12, Tiểu ban Giáo dục phổ thông, Hội đồng Quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực tổ chức phiên họp với chuyên đề: Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng cho học sinh trong các cơ sở giáo dục trung học.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng, trưởng Tiểu ban chủ trì phiên họp. Cùng dự có các thành viên Tiểu ban Giáo dục phổ thông, Hội đồng Quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực, đại diện một số bộ, ngành, Sở GD&ĐT cùng các chuyên gia, nhà khoa học.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng phát biểu định hướng phiên họp.

Phát biểu mở đầu phiên họp, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho biết: Hướng nghiệp và định hướng phân luồng là một vấn đề lớn. Trong quá trình thực hiện đã đạt được nhiều kết quả, tuy nhiên còn có một số điểm nghẽn. Thời gian tới, công tác này cần phải làm tốt hơn để không lãng phí nguồn nhân lực của đất nước.

Định hướng phiên họp, thứ trưởng đề nghị các đại biểu tập trung các nội dung: Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng trong thực hiện chương trình GDPT 2018, thách thức, giải pháp trong thời gian tới; các giải pháp để nâng cao nhận thức về công tác hướng nghiệp, phân luồng; các yếu tố về con người trong giáo dục hướng nghiệp định hướng phân luồng.

Báo cáo tại phiên họp, ông Nguyễn Xuân Thành - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học cho biết: Ngày 14/5/2018, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025” (Đề án 522).

Đề án nhấn mạnh việc đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục hướng nghiệp, gắn kết với thực tiễn sản xuất và nhu cầu xã hội, đồng thời thúc đẩy các biện pháp phân luồng học sinh sau THCS và THPT vào giáo dục nghề nghiệp.

Những khó khăn, bất cập

PGS.TS Trần Đình Tuấn phát biểu ý kiến tham luận đã phân tích những khó khăn, bất cập trong tổ chức thực hiện giáo dục hướng nghiệp, phân luồng học sinh hiện nay. Trong đó, sự thiếu động bộ giữa các văn bản chỉ đạo của các cơ quan chức năng là một nguyên nhân chủ quan đã gây khó khăn cho việc tổ chức thực hiện giáo dục hướng nghiệp. Đôi khi một việc nhưng nhiều cơ quan chỉ đạo, văn bản ban hành nhưng không có cơ chế tổ chức thực hiện cụ thể, dẫn đến tình trạng khó thực hiện hoặc không thực hiện được.

PGS.TS Trần Đình Tuấn - Viện Nghiên cứu Hợp tác Phát triển Giáo dục phát biểu tham luận

Trên cơ sở đó, PGS.TS Trần Đình Tuấn nhấn mạnh giải pháp phải hoàn thiện theo hướng đồng bộ các văn bản pháp lý trong quản lý, chỉ đạo hoạt động giáo dục hướng nghiệp, phân luồng học sinh. Có cơ chế phân cấp, phân quyền, giao trách nhiệm cụ thể trong tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục hướng nghiệp, phân luồng học sinh. Giáo pháp quan trọng nữa là phải tổ chức giáo dục định hướng cho học sinh từ sớm, từ xa, từ tiểu học đến trung học cơ sở và trung học phổ thông. Đa dạng hóa các loại hình hoạt động giáo dục hướng nghiệp, kết hợp các hoạt động trải nghiệm theo Chương trình giáo dục 2018 với tăng cường tổ chức các học kỳ hè cho học sinh từ cấp 1 giúp cho các em và các bậc cha mẹ có thể phát hiện được xu hướng nghề nghiệp của học sinh từ sớm. PGS.TS Trần Đình Tuấn kiến nghị, ở các trung tâm giáo dục thường xuyên cùng một lúc các em học sinh vừa học văn hóa, vừa học nghề nhưng chỉ cần cấp chung 1 bằng tốt nghiệp và bằng đó có giá trị như bằng tốt nghiệp THPT. Tương tự như vậy ở các trường trung cấp, học sinh cũng vừa học văn hóa vừa học nghề nhưng chỉ cấp 1 bằng tốt nghiệp trung cấp và bằng có giá trị như đã tốt nghiệp trung học phổ thông, có thể tiếp tục học lên đại học như học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông. Tuy nhiên, để đảm bảo thời gian vừa học văn hóa, vừa học nghề thì nội dung, chương trình học văn hóa ở các trung tâm giáo dục trường xuyên và các trường trung cấp phải cắt giảm hơn so với nội dung trong chương trình giáo dục ở các trường trung học phổ thông.

Đề xuất phương án tháo gỡ khó khăn

Tại phiên họp, các thành viên Tiểu ban Giáo dục phổ thông, Hội đồng Quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các sở, ngành đã thảo luận, trao đổi ý kiến, đề xuất phương án tháo gỡ khó khăn về giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng cho học sinh.

PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền, chuyên gia đến từ Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên, cho rằng, thời gian qua, công tác hướng nghiệp, định hướng phân luồng cho học sinh đã được thực hiện linh hoạt, lồng ghép chủ động trong các cơ sở giáo dục phổ thông.

Trong đó, hướng nghiệp được thực hiện thông qua giảng dạy các môn văn hóa, thông qua hoạt động trải nghiệm, tổ chức học tập thông qua các dự án học tập, cuộc thi khởi nghiệp, khoa học kỹ thuật, ngày hội STEM.

PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền đề xuất cần cải tiến khung pháp lý về giáo dục phân luồng, xây dựng chính sách hỗ trợ học sinh, cải tiến chương trình đào tạo sau trung học phổ thông, thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp, theo dõi và đánh giá hiệu quả phân luồng học sinh trung học phổ thông. Cùng với đó cơ chế giám sát, đánh giá nâng cao hiệu quả chương trình.

Chuyên gia Hoàng Ngọc Vinh nêu ý kiến tại phiên họp.

Nhận định một trong những nguyên nhân chính khiến công tác phân luồng, định hướng phân luồng trong các nhà trường còn gặp khó khăn nằm ở chính sách và nguồn lực, TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD&ĐT) cho rằng, hiện còn nhiều hạn chế về đầu tư tài chính, con người và công cụ thực hiện.

Đội ngũ làm công tác hướng nghiệp phần lớn là nghiệp dư, thiếu kỹ năng chuyên sâu. Vì vậy, giải pháp cấp bách nhất là cần có sự đầu tư mạnh mẽ về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và đưa ra những chính sách tài chính cụ thể, hỗ trợ giáo dục hướng nghiệp và phân luồng thay vì chỉ phụ thuộc vào ngân sách địa phương.

Nêu vai trò của các chính sách vĩ mô về vấn đề này, GS.TS Nguyễn Văn Minh, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng, cần phải thay đổi nhận thức của xã hội về việc học nghề. Hướng đào tạo nghề phải đáp ứng nhu cầu của xã hội và đảm bảo công bằng. Như vậy mới thay đổi được nhận thức, thuyết phục được xã hội.

GS.TS Nguyễn Văn Minh, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội thảo luận tại phiên họp.

Với quan điểm công tác giáo dục hướng nghiệp, định hướng phân luồng phải bắt đầu từ nhu cầu của học sinh, TS Nguyễn Thị Thu Anh, chuyên gia đến từ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ, muốn học sinh có nhu cầu, sở thích hướng nghiệp thì cần 100% giáo viên ở các trường học phải có nhận thức đầy đủ về công tác này. Điều này cũng phù hợp với định hướng, mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Bùi Bình