PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐỘI NGŨ SĨ QUAN TRẺ TRONG THỰC HIỆN ĐỀ ÁN 1371 HIỆN NAY
1. Đặt vấn đề
Ngày 30 tháng 7 năm 2021 Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1371/QĐ-TTg, Về phê duyệt Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021 - 2027”, thường gọi là Đề án 1371. Sau 3 năm thực hiện đề án, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị của Quân đội, đội ngũ sĩ quan trẻ thực hiện đúng và từng bước phát huy vai trò của mình tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021 - 2027 và đạt được những kết quả rất tích cực. Tuy nhiên, kết quả đó chưa toàn diện và vững chắc, so với mục tiêu, yêu cầu của Đề án 1371 và tiềm năng của sĩ quan trẻ thì chưa tương xứng. Những hạn chế nêu trên ngoài nguyên nhân khách quan, còn do những nguyên nhân chủ quan trực tiếp tác động như: Ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương, cấp ủy đảng, chính quyền địa phương chưa quan tâm đúng mức, thiếu sâu sát, thậm chí chưa đánh giá đúng vị trí, vai trò của sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371; một số ít sĩ quan trẻ chưa có chí vươn lên, chưa tích cực trong tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở. Bài viết này trình bày vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ và các yêu cầu phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án
Phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 là tổng thể các chủ trương, nội dung, hình thức, biện pháp của các chủ thể và lực lượng tác động, khơi dậy, thúc đẩy làm gia tăng và hiện thực hóa các biểu hiện vai trò của đội ngũ này trong toàn bộ quá trình thực hiện Đề án 1371. Từ thực tiễn thực hiện Đề án 1371, vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ được biểu hiện như sau:
Thứ nhất, là lực lượng trực tiếp tham mưu cho cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy đơn vị và cấp ủy, chính quyền địa phương các chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện Đề án 1371.
Thứ hai, là lực lượng trực tiếp quyết định đến chất lượng, hiệu quả thực hiện Đề án 1371 ở đơn vị và địa phương.
Thứ ba, là lực lượng nòng cốt trong công tác thông tin, tuyên truyền, vận động để tạo ra sự chuyển biến nhận thức của cán bộ, nhân dân ở cơ sở thực hiện Đề án 1371.
Thứ tư, là lực lượng chủ yếu tham gia khảo sát nhu cầu phổ biến, giáo dục pháp luật và nghiên cứu đề xuất hoàn thiện chính sách, pháp luật có liên quan đến công tác giáo dục pháp luật, công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân thuộc phạm vi của Đề án tại địa phương, cơ quan đơn vị mình.
Thứ năm, là lực lượng quan trọng trong phòng, chống âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch về chủ trương của Đảng, chính sách và luật pháp của Nhà nước về trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật ở cơ sở.
Để phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 trong bối cảnh hiện nay cần tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt các yêu cầu của Đề án.
2.2. Những yêu cầu thực hiện Đề án
Một là, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 phải đạt “mục tiêu kép” vừa giữ vững kỷ luật, kỷ cương trong Quân đội, vừa xây dựng địa bàn an toàn
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ, chiến sĩ: “Chính sách đối với đồng bào thiểu số, Chính phủ đã có quy định, các chú và bộ đội phải làm đúng” [3, tr.483] và nhấn mạnh: “Quân đội mạnh là do giáo dục khéo, do chính sách đúng và kỷ luật nghiêm” [3, tr.483], Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định mục tiêu: “Tiếp tục xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh; đến năm 2030, xây dựng một số quân chủng, binh chủng, lực lượng hiện đại; phấn đấu từ năm 2030, xây dựng quân đội hiện đại” [2, tr.48-49]. Theo đó, xây dựng Quân đội hiện đại có nhiều nội dung, chủ thể, lực lượng tham gia và có nhiều phương thức thực hiện; trong đó chủ thể không thể thiếu là nhân tố con người, mà sĩ quan trẻ là lực lượng đang có xu hướng tăng về số lượng theo kết quả tuyển sinh quân sự và sĩ quan đang tại ngũ trong những năm gần đây.
Phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 suy đến cùng là nhằm khơi dậy sức mạnh của nguồn lực trẻ, lôi cuốn họ tham gia tích cực vào các phong trào hành động cách mạng ở trong Quân đội và ở địa phương nhằm thực hiện và hoàn thành Đề án 1371 ở mức độ cao nhất và góp phần xây dựng Quân đội mạnh về kỷ luật, kỷ cương, tạo nên sự ổn định, phát triển chung của xã hội nhằm xây dựng địa bàn an toàn. Hơn nữa, địa bàn an toàn là môi trường thuận lợi để xây dựng đơn vị vững mạnh. Vì vậy, trong nhận thức và tổ chức hoạt động thực tiễn phát huy phải gắn chặt hai mục tiêu “kép” có mối quan hệ chặt chẽ với nhau này; không được tuyệt đối hóa hay tách rời yếu tố nào.
Vì vậy, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371, các chủ thể phát huy phải đạt “mục tiêu kép” vừa giữ vững kỷ luật, kỷ cương trong Quân đội, vừa xây dựng địa bàn an toàn. Để sĩ từng người và cả đội ngũ quan trẻ phát huy tốt vai trò, sức mạnh trong việc thực hiện hai mục tiêu, hai nhiệm vụ “kép”, cần sự lãnh đạo, chỉ đạo với nhiều hình thức, biện pháp thích hợp của cấp ủy đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp cùng với cấp ủy, chính quyền và Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương, sự giúp đỡ của gia đình và toàn xã hội.
Trong Đề án 1371, Chính phủ chỉ rõ: “Đảm bảo tính toàn diện, đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng, phù họp với đối tượng; tập trung vào địa bàn trọng yếu, vùng sâu, vùng xa, vùng đông bào dân tộc thiểu số và miền núi; kết hợp với giáo dục đạo đức, lối sống, đạo đức công vụ, xây dựng nếp sống văn hóa và gắn với quán triệt, thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; tiếp tục đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” [1, tr. 2].
Vai trò của sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 thể hiện trên tất cả các mặt hoạt động quá trình xây dựng Quân đội hiện đại, xây dựng cơ quan, đơn vị, địa phương. Vì vậy, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 phải phải quán triệt quan điểm toàn diện. Nghĩa là phải phát hiện, khơi dậy, hoàn thiện, sử dụng, lan tỏa, hiện thực hóa trên tất cả các mặt, các yếu tố cấu thành vai trò của sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371; đồng thời, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 trong cả công tác xây dựng đội ngũ này lẫn quá trình hiện thực hóa mục tiêu Đề án 1371.
Quán triệt quan điểm toàn diện, song không cào bằng, dàn trải mà phải tập trung trọng tâm, trọng điểm, phát hiện khâu yếu, những vấn đề cơ bản, vấn đề cấp bách để tập trung giải quyết theo tiến độ thực hiện Đề án 1371. Trong điều kiện hiện nay, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 cần tập trung phát triển phẩm chất, năng lực, chú trọng phẩm chất chính trị, đạo đức cùng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, khuyến khích nâng cao năng lực tiến hành công tác dân vận của đội ngũ này.
Về giải pháp đồng bộ, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 được tiến hành bằng nhiều biện pháp, tác động nhiều chiều khác nhau. Các biện pháp này hỗ trợ, bổ sung cho nhau vừa hoàn thiện nhân cách vừa tạo động lực thúc đẩy, định hướng cán bộ, chiến sĩ hành động. Trong đó, đặc biệt chú trọng công tác đào tạo, nâng cao phẩm chất, năng lực và đổi mới chính sách đối với sĩ quan trẻ trực tiếp tham gia thực hiện thực hiện Đề án 1371. Tức là lựa chọn, đào tạo, nâng cao phẩm chất, năng lực và đổi mới chính sách đối với lực lượng nòng cốt trong chính thực hiện Đề án 1371.
Quan điểm đồng bộ trong phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 đòi hỏi phải có sự kết hợp, phát huy vai trò của các tổ chức, các lực lượng như tổ chức Đảng, tổ chức chỉ huy, các tổ chức quần chúng như Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, Công đoàn... cả trong và ngoài quân đội, nhất là ở cơ sở; qua đó, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho họ phát triển hoàn thiện nhân cách, phát huy sức mạnh sáng tạo hoàn thành Đề án 1371. Trong đó, tập trung nâng cao nhận thức, trách nhiệm của tổ chức Đảng, tổ chức chỉ huy, vì đây là những tổ chức có vai trò to lớn, tác động trực tiếp đến nhân cách cũng như hiệu quả hoạt động của sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371.
Sĩ quan trẻ là nguồn lực quan trọng, mạnh mẽ có vai trò nòng cốt trong thực hiện Đề án 1371 được đề tài luận giải ở chương 1. Tuy nhiên, để khơi dậy, phát huy được sức mạnh của đội ngũ này đòi hỏi phải có sự vào cuộc một cách tích cực và đồng bộ của các chủ thể lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, của mỗi gia đình và toàn xã hội.
Tuy mỗi chủ thể có vai trò riêng, nhưng tổng hòa các chủ thể đó và chúng cùng phát huy sức mạnh thì vai trò của sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 sẽ được phát huy cao độ. Ngược lại, sự thiếu hụt của một chủ thể cơ bản nào đó có khi gây nên sự giảm tác dụng của các chủ thể khác trong vai trò của sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371. Kết quả của việc phát huy sức mạnh tổng hợp các chủ thể sẽ tạo thêm những tiền đề, điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thanh niên. Ngược lại, là một lực lượng xã hội hùng hậu, có mặt trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, thanh niên Quân đội càng được trưởng thành, phát triển thì càng phát huy tốt hơn sự cống hiến, đóng góp của mình cho quá trình thực hiện Đề án 1371, trước hết là đơn vị cơ sở trong Quân đội.
Không giống như các nhiệm vụ khác có thể tiến hành tuần tự trong một thời gian nhất định và có thể kéo dài tương đối; song, thực hiện Đề án 1371 cần phải tiến hành hết sức khẩn trương (đến năm 2027 kết thúc Đề án 1371); nếu chậm chạp sẽ chậm tiến độ, gây lãnh phí nguồn lực. Vì vậy, nội dung, hình thức, giải pháp phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 phải tiến hành nhanh, quyết tâm chính trị cao, hành động quyết liệt của các chủ thể, các lực lượng và bản thân mỗi sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371. Tránh bị động, triển khai chậm chạp cả trong nhận thức và hành động thực tiễn.
Với tính cách vừa đối tượng, vừa là chủ thể của quá trình phát huy, tính tích cực, tự giác của bản thân của mỗi sĩ quan trẻ và đội ngũ sẽ quyết định đến chất lượng, hiệu quả của quá trình phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371. Bởi suy đến cùng, mọi tác động của các chủ thể khác chỉ có hiệu quả khi bản thân họ tích cực, tự giác tiếp nhận để chuyển hóa thành nhận thức, ý chí, tình cảm và hành vi tích cực trong thực hiện Đề án 1371. Chính vì vậy, các chủ thể, nhất là Đảng, Nhà nước và Quân đội phải có đột phá về cơ chế, chính sách đãi ngộ sĩ quan trẻ này; không cào bằng với sĩ quan làm nhiệm vụ khác.
Mặc dù Đề án mới triển khai hơn 3 năm, song từ kết quả của Hội nghị sơ kết 3 năm (2021- 2024) thực hiện Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021 - 2027” ở các cấp có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm có giá trị vận dụng để phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 như sau:
Thứ nhất, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, sự quản lý điều hành của người chỉ huy, sự vào cuộc của các tổ chức, đoàn thể ở Trung ương và địa phương; đồng thời phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của Cơ quan Thường trực và thành viên Ban Chỉ đạo Đề án trong phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371. Phân công, phân nhiệm rõ ràng giữa các đơn vị quân đội với các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương, bảo đảm Đề án 1371 được thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ của từng đơn vị, địa phương và đối tượng tuyên truyền để phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371.
Thứ hai, phải nắm chắc nhu cầu tìm hiểu pháp luật của Nhân dân; tích cực nghiên cứu, sáng tạo, đổi mới nội dung, đa dạng hóa hình thức, phương pháp phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371. Đẩy mạnh tuyên truyền, ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin, thành tựu khoa học, kỹ thuật, chuyển đổi số; quan tâm đầu tư hợp lý về phương tiện, vật chất, kinh phí bảo đảm; gắn thực hiện Đề án với kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, chăm lo đời sống, giải quyết nguyện vọng chính đáng của Nhân dân; gắn thực hiện Đề án 1371 với các Đề án, Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật khác cho Nhân dân.
Thứ ba, coi trọng xây dựng lực lượng nòng cốt trong sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 có cơ cấu hợp lý; quan tâm tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật có chất lượng, có trình độ, chuyên môn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.
Thứ tư, kết hợp chặt chẽ giữa phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; các cuộc vận động và phong trào thi đua; đấu tranh chống các biểu hiện suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ này.
Thứ năm, làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm; xây dựng, nhân rộng các mô hình, cách làm hay, sáng tạo, điển hình tiên tiến; biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371; chấn chỉnh, khắc phục dứt điểm những yếu kém, tồn tại.
3. Kết luận
Đội ngũ sĩ quan trẻ là lực lượng nòng cốt tổ chức thực hiện Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021 - 2027”. Sau 3 năm tổ chức thực hiện Đề án, đội ngũ sĩ quan trẻ đã thể hiện được vai trò, trách nhiệm và năng lực trong thực hiện các nội dung của Đề án.
Trong bối cảnh hiện nay, việc thực hiện Đề án đang đặt ra nhiều vấn đề mới đòi hỏi phải tiếp tục quán triệt các yêu cầu và cập nhật sự vận động, phát triển của thực tiễn. Các yêu cầu trên đây là một thể thống nhất có quan hệ chặt với nhau, vừa là điều kiện của nhau; vì vậy, phải quán triệt và thực hiện đầy đủ, đồng thời, các giải pháp phải bám sát các yêu cầu trên có như vậy, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong thực hiện Đề án 1371 mới đạt mục tiêu đề ra./.
Tài liệu tham khảo
[1]. Chính phủ (2021), Quyết định số 1371/QĐ-TTg, ngày 30 tháng 7 năm 2021 phê duyệt Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021 - 2027”, Hà Nội.
[2]. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nbx Chính trị quốc gia- Sự thật, Hà Nội.
[3]. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011,
Đại úy Nông Quốc Việt
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
