NHỮNG BẤT CẬP TRONG HỆ THỐNG VĂN BẢN PHÁP QUY VỀ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC VÀ GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP ĐỐI VỚI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT
1. Đặt vấn đề
Mỗi giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội của đất nước luôn đặt ra những yêu cầu khác nhau về cơ cấu lao động, ngành nghề, trình độ đào tạo. Để có được đội ngũ lao động kĩ thuật đồng bộ về cơ cấu ngành nghề, trình độ, việc phân luồng trong giáo dục đóng vai trò quan trọng. Chủ trương phân luồng học sinh sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở (THCS) đã được cụ thể hóa trong Chiến lược phát triển giáo dục và các văn bản pháp quy khác của Chính phủ, thực tế đã cho thấy hiệu quả tốt. Trong những năm qua, cơ cấu trình độ và ngành nghề của nguồn nhân lực quốc gia bước đầu đã có sự phát triển cân đối, đáp ứng chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Việc phân luồng học sinh sau THCS không làm triệt tiêu các cơ hội học lên của học sinh, mà còn đa dạng hoá phương thức học, luồng học, tạo điều kiện học tập suốt đời cho mọi người, góp phần xây dựng xã hội học tập.
Thực hiện chủ trương lớn này của Đảng và Nhà nước, từ ngày 01/01/2017, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) đã tiếp nhận việc thực hiện quản lý nhà nước thuộc lĩnh vực GDNN từ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) (trừ các trường sư phạm, các ngành đào tạo giáo viên vẫn do Bộ GDĐT quản lý). Nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước về giáo dục đào tạo trong giai đoạn mới, từ sau năm 2017, nhiều Luật và Nghị định, Thông tư liên quan đến lĩnh vực giáo dục đại học (GDĐH) và giáo dục nghề nghiệp (GDNN) đã được ban hành, sửa đổi, bổ sung. Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tích cực, hệ thống các văn bản pháp quy hiện hành cũng đã nảy sinh một số tồn tại, bất cập trong tổ chức đào tạo đối với nhiều cơ sở GDĐH khối ngành nghệ thuật, chưa thực sự phù hợp với thực tiễn đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật.
Trong khuôn khổ tham luận Hội thảo, tác giả chỉ đề cập đến hai vấn đề khó khăn, bất cập trong hệ thống văn bản pháp quy về GDĐH và GDNN đối với các cơ sở GDĐH khối ngành nghệ thuật, đó là: (1) Bất cập trong các quy định cấp phép cho các cơ sở giáo dục đại học khối ngành nghệ thuật đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp; và (2) Bất cập trong quy định thời gian đào tạo trình độ trung cấp các ngành nghệ thuật.
.jpg)
Lễ Kỷ niệm 60 năm Ngày Truyền thống Học viện Múa Việt Nam
2. Một số khó khăn, bất cập trong hệ thống văn bản pháp quy đối với tổ chức đào tạo ở các cơ sở giáo dục đại học khối ngành nghệ thuật
2.1. Bất cập trong các quy định cấp phép cho các cơ sở giáo dục đại học khối ngành nghệ thuật đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp
Hai cơ sở đào tạo có bề dày truyền thống nhất trong cả nước về đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp các ngành nghệ thuật múa và âm nhạc trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) là Học viện Múa Việt Nam (HVMVN) và Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam (HVÂNQGVN). Ở hai Học viện này, một trong những tính đặc thù trong đào tạo nghệ thuật thể hiện ở việc người học phải được đào tạo năng khiếu từ nhỏ, trải qua việc khổ luyện từ sơ cấp, qua trung cấp, rồi mới tiếp tục theo học trình độ cao đẳng, đại học. Với tư cách pháp nhân là cơ sở GDĐH (Học viện), nhưng trong cơ cấu đào tạo cả hai trường bao gồm các trình độ GDĐH và thấp hơn GDĐH, do đó hai Học viện đều chịu sự chi phối bởi hệ thống văn bản Luật và Nghị định, Thông tư của GDĐH và GDNN. Một số văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động đào tạo ở các cơ sở GDĐH khối ngành nghệ thuật có thể kể đến:
- Luật Giáo dục ngày 14/6/2019 (Luật số 43/2019/QH14);
- Hệ thống văn bản về GDĐH: Luật Giáo dục đại học ngày 18/6/2012 (Luật số 08/2012/QH13); Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học ngày 19/11/2018 (Luật số 34/2018/QH14); Nghị định số 99/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học;
- Hệ thống văn bản về GDNN: Luật Giáo dục nghề nghiệp ngày 27/11/2014 (Luật số 74/2014/QH13); Nghị định số 143/2016/NĐ-CP ngày 14/10/2016 của Chính phủ quy định điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực GDNN; Nghị định số 24/2022/NĐ-CP ngày 06/4/2022 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung các Nghị định quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực GDNN.
Tuy nhiên, khi áp dụng các văn bản Luật và Nghị định nói trên vào thực tiễn đào tạo ở HVMVN và HVÂNQGVN cho thấy bên cạnh những kết quả đạt được, đã bộc lộ một số bất cập, hạn chế liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động GDNN của hai Học viện. Đây không chỉ là bất cập lớn nhất trong tổ chức đào tạo của HVMVN và HVÂNQGVN nói riêng mà còn là của các cơ sở GDĐH khối ngành nghệ thuật trên toàn quốc. Trước hết là hệ thống các văn bản Luật và Nghị định về GDNN:
Trong Luật GDNN ngày 27/11/2014, khoản 5, Điều 3 và khoản 1, Điều 19 quy định các cơ sở GDĐH được phép tham gia hoạt động GDNN các trình độ sơ cấp, trung cấp và cao đẳng khi đủ điều kiện theo luật định. Cụ thể:
Khoản 5, Điều 3 (Giải thích từ ngữ): “Đào tạo chính quy là hình thức đào tạo theo các khóa học tập trung toàn bộ thời gian do cơ sở giáo dục nghề nghiệp và cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp có đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp (sau đây gọi chung là cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp) thực hiện để đào tạo các trình độ sơ cấp, trung cấp và cao đẳng.”.
Khoản 1, Điều 19 (Đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp): “Cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp khi có đủ các điều kiện…”
Tuy nhiên, ngày 14/10/2016, Chính phủ ban hành Nghị định số 143/2016/NĐ-CP (hiệu lực thi hành từ ngày ký), trong đó, tại khoản 2, Điều 14 Nghị định này, quy định: “…cơ sở giáo dục đại học được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp trình độ cao đẳng khi có đủ các điều kiện sau đây: a) Các ngành, nghề đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp có trong danh mục ngành, nghề đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng do Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành…”. Theo quy định này, từ tháng 10/2016, cơ sở GDĐH chỉ được cấp phép đào tạo trình độ cao đẳng, không được đào tạo trình độ trung cấp.
Đến ngày 06/4/2022, Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị định số 24/2022/NĐ-CP (hiệu lực thi hành từ 01/6/2022) sửa đổi, bổ sung các Nghị định quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực GDNN. Trong đó, điểm h, khoản 24, Điều 1 quy định: “Bỏ đoạn “và cơ sở giáo dục đại học được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp trình độ cao đẳng” tại khoản 2 Điều 14” của Nghị định số 143/2016/NĐ-CP. Đồng thời, khoản 3, Điều 3 (Quy định chuyển tiếp) cũng quy định: “Cơ sở giáo dục đại học đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp để tổ chức đào tạo trình độ cao đẳng, trình độ trung cấp các ngành, nghề chuyên môn đặc thù hoặc thuộc các dự án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư thì tiếp tục được tuyển sinh đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2025.”
Như vậy, trong khoảng thời gian từ tháng 10/2016 đến hết tháng 5/2022, các cơ sở GDĐH không được cấp phép đào tạo trình độ trung cấp, và bắt đầu từ 01/01/2026 sẽ không được tuyển sinh cả hai trình độ cao đẳng và trung cấp. Điều này, gây khó khăn, bất cập và không phù hợp đối với đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật, học sinh theo học phải được phát triển và rèn luyện năng khiếu từ nhỏ với thời gian đào tạo dài, làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng đào tạo và nhân lực hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật.
.jpg)
Trong suốt chặng đường hơn 60 năm hình thành và phát triển của HVMVN (tiền thân là Trường Múa Việt Nam, được thành lập từ năm 1959, đến năm 2019 nâng cấp lên Học viện, năm 2021 mới tuyển sinh trình độ đại học khóa đầu tiên) và HVÂNQGVN (tiền thân là Trường Âm nhạc Việt Nam, được thành lập từ năm 1956, đến năm 2008 nâng cấp lên thành Học viện), đào tạo trình độ trung cấp được bắt đầu từ những khóa học đầu tiên và liên tục được tiếp nối cho đến nay. Có thể khẳng định, đào tạo trình độ trung cấp vừa là truyền thống, vừa là thế mạnh, mũi nhọn, thu hút được nhiều em học sinh có năng khiếu theo học. Thực tế cho thấy, hầu hết các Nghệ sĩ ưu tú, Nghệ sĩ nhân dân đều được đào tạo bắt đầu từ trình độ trung cấp. Do đó, đào tạo trình độ trung cấp đã, đang và sẽ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong cơ cấu đào tạo của hai trường. Hiện nay, HVMVN tuyển sinh và đào tạo trình độ trung cấp các ngành, nghề: Nghệ thuật biểu diễn kịch múa và Nghệ thuật biểu diễn múa dân gian dân tộc (các khóa tuyển sinh từ năm 2019 về trước) và Diễn viên múa (tuyển sinh từ năm 2021 đến nay) với các hệ ngắn hạn và dài hạn: 2 năm, 3 năm, 4 năm và 6 năm; HVÂNQGVN tuyển sinh và đào tạo trình độ trung cấp các ngành, nghề: Biểu diễn nhạc cụ truyền thống; Biểu diễn nhạc cụ phương Tây; Piano; Nhạc Jazz; Violin; Organ; Thanh nhạc; Lý thuyết âm nhạc (Âm nhạc học); Sáng tác âm nhạc và Chỉ huy hợp xướng với các hệ ngắn hạn và dài hạn: 4 năm, 6 năm, 7 năm và 9 năm. Nếu không tiếp tục được đào tạo trình độ trung cấp sẽ làm phá vỡ cơ cấu, quy mô đào tạo hiện có của hai trường; ảnh hưởng tới việc thực hiện nhiệm vụ đào tạo tài năng lĩnh vực văn hóa nghệ thuật do Chính phủ giao.
Năm 2020, việc HVMVN và HVÂNQGVN không được tuyển sinh trình độ trung cấp đã gây tác động lớn đến tâm lý của học sinh, phụ huynh; gây hoang mang trong đội ngũ cán bộ, giảng viên; bức xúc trong dư luận và tạo ra những ảnh hưởng không tốt tới xã hội. Sau nhiều phiên họp, hội nghị được tổ chức giữa Chính phủ, Bộ VHTTDL, Bộ LĐTBXH, hai trường và các bên liên quan, cùng với sự phản ánh của các cơ quan báo chí, nhằm đảm bảo quyền lợi của người học, tháo gỡ khó khăn trong việc đào tạo trung cấp, cao đẳng của hai trường, ngày 19/4/2021, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã có Công văn số 2663/VPCP-KGVX về kiến nghị của Bộ VHTTDL về việc đào tạo đặc thù, chuyên sâu trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Tiếp đó, ngày 07/5/2021, Bộ LĐTBXH cũng có Công văn số 1311/LĐTBXH-TCGDNN về việc cơ sở GDĐH thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng mang tính đặc thù. Đến ngày 28/6/2021, Tổng cục GDNN đã có Công văn số 1367/TCGDNN-PCTT cho phép HVMVN tiếp tục thử nghiệm tuyển sinh, đào tạo đối với ngành, nghề Diễn viên múa đào tạo trình độ trung cấp thuộc lĩnh vực nghệ thuật mang tính đặc thù kết hợp đào tạo nghệ thuật với đào tạo văn hóa. Tuy nhiên, biện pháp này mới chỉ dừng lại ở mức độ giải quyết tình thế; cũng không thể kéo dài lộ trình “thử nghiệm” trong khi các ngành “thử nghiệm” lại chính là ngành đào tạo truyền thống, là thế mạnh của cơ sở đào tạo hơn 60 năm qua.
Bên cạnh hệ thống văn bản pháp quy về GDNN, từ khi được nâng cấp lên Học viện, cả hai cơ sở đào tạo còn chịu sự chi phối của hệ thống văn bản pháp quy về GDĐH. Luật Giáo dục đại học ngày 18/6/2012, tại khoản 1, Điều 6 (Trình độ và hình thức đào tạo của GDĐH) quy định: “Các trình độ đào tạo của giáo dục đại học gồm trình độ cao đẳng, trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ tiến sĩ.”. Giai đoạn này cũng quy định cơ sở GDĐH trong hệ thống giáo dục quốc dân gồm trường cao đẳng, trường đại học và học viện (khoản 1, Điều 7). Xét theo Luật này, các cơ sở GDĐH không được cấp phép hoạt động GDNN để đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng.
Ngày 19/11/2018, Quốc hội thông qua Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học. Trong đó, điểm 1, khoản 3, Điều 1 đã sửa đổi Điều 6 của Luật Giáo dục đại học 2012 như sau: “Các trình độ đào tạo của giáo dục đại học bao gồm trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ tiến sĩ.”. Đồng thời điểm 4, khoản 3, Điều 1 cũng bổ sung nội dung: “Chính phủ quy định trình độ đào tạo đối với một số ngành đào tạo chuyên sâu đặc thù.”. Như vậy, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (có hiệu lực từ ngày 01/7/2019) mặc dù quy định các cơ sở GDĐH không được đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng, nhưng đồng thời lại có hướng mở, cho phép tháo gỡ được nút thắt quan trọng nhất trong vấn đề cơ sở GDĐH được đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng nếu Chính phủ quy định. Tuy nhiên, tính cho tới thời điểm hiện nay, vẫn chưa có văn bản nào của Chính phủ được ban hành quy định về vấn đề này. Do vậy, HVMVN, HVÂNQGVN và các cơ sở GDĐH đào tạo nghệ thuật khác trên cả nước vẫn sẽ phải tiếp tục quá trình “thử nghiệm” đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng song song với đào tạo các trình độ khác của GDĐH.
2.2. Bất cập trong quy định về thời gian đào tạo trình độ trung cấp các ngành nghệ thuật
Tại khoản 2, Điều 33 (Thời gian đào tạo), Luật Giáo dục nghề nghiệp và gần đây nhất, tại điểm a, khoản 2, Điều 3 (Chương trình và thời gian đào tạo) trong Thông tư số 04/2022/TT-BLĐTBXH ngày 30/3/2022 của Bộ LĐTBXH quy định việc tổ chức đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng theo niên chế hoặc theo phương thức tích lũy mô-đun hoặc tín chỉ đều quy định thời gian đào tạo trình độ trung cấp theo niên chế đối với người có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở trở lên từ một đến hai năm học tùy theo ngành, nghề đào tạo. Quy định nêu trên dẫn đến tình trạng bất cập, chưa phù hợp với thực tế đào tạo các ngành nghệ thuật chuyên sâu đặc thù.
Đào tạo nghệ thuật có tính đặc thù ngay từ công tác tuyển sinh đến quy trình đào tạo. Học sinh theo học các ngành nghệ thuật đều phải có năng khiếu được tuyển chọn từ khi còn nhỏ, đào tạo liên tục trong nhiều năm và quả trình học tập có sự sàng lọc khắt khe. Vì vậy, thời gian đào tạo trung cấp thường từ 3 đến 9 năm, phụ thuộc vào tính đặc thù của ngành nghề đào tạo. Đào tạo nghệ thuật là sự kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành mang tính truyền nghề, tạo cho các em phát huy khả năng sáng tạo cao.
.jpg)
Một trong những tính đặc thù quan trọng nhất trong quy trình đào tạo diễn viên tài năng từ khi Trường Múa Việt Nam được thành lập (1959) cho đến nay là học sinh phải bắt đầu uốn nắn, rèn luyện từ nhỏ, thời gian đào tạo kéo dài từ 03 đến 07 năm. Khi nhỏ tuổi, cơ thể của người học còn mềm mại thì mới có thể đáp ứng các tiêu chuẩn của người diễn viên múa như độ dẻo, độ mở của khớp xương hông… Đối tượng tuyển sinh của HVMVN là học sinh học hết lớp 6 đã đủ tuổi được tuyển vào trường học các khóa chuyên môn dài hạn; đối với các khóa chuyên môn ngắn hạn, Học viện tuyển học sinh đã có bằng tốt nghiệp THCS hoặc THPT. Hầu hết học sinh sau khi tốt nghiệp trung cấp đều ở độ tuổi khoảng 17 đến 18 tuổi và ra làm nghề, vì đó là thời kỳ hình thể đẹp nhất, phát huy được khả năng tốt nhất đối với diễn viên múa chuyên nghiệp. Chương trình đào tạo hiện nay của Học viện gồm các khóa học dài hạn Diễn viên kịch múa 6 năm (thời kỳ đầu đào tạo của trường là 7 năm; ở một số quốc gia có nền nghệ thuật múa phát triển như Liên bang Nga là 8 năm); Diễn viên múa dân gian dân tộc ngắn hạn 2 năm, 3 năm và 4 năm.
Tại HVÂNQGVN, hệ đào tạo trung cấp cũng đã tồn tại từ khi thành lập Trường Âm nhạc Việt Nam (1956). Do đặc thù các ngành nghệ thuật âm nhạc mang tính chuyên sâu, việc tuyển chọn khắt khe, quá trình đào tạo lâu dài, có sự sàng lọc, đào thải rất cao nên đối tượng tuyển sinh còn nhỏ tuổi hơn cả ngành Diễn viên múa, nếu người học học hết lớp 12 mới thi vào trường thì khó đáp ứng được yêu cầu đào tạo và phát triển năng khiếu âm nhạc. Hiện nay, cơ cấu về chương trình đào tạo trình độ trung cấp của HVÂNQGVN như sau: Trung cấp 4 năm gồm các ngành: Biểu diễn nhạc cụ truyền thống, Biểu diễn nhạc cụ phương Tây, Piano, Nhạc Jazz, Violin, Organ, Thanh nhạc, Lý thuyết âm nhạc (Âm nhạc học), Sáng tác âm nhạc, Chỉ huy hợp xướng; đối tượng tuyển sinh là học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở trở lên, riêng đối với ngành Thanh nhạc nữ từ 15 tuổi, nam từ 16 tuổi trở lên. Trung cấp 6 năm ngành Biểu diễn nhạc cụ truyền thống; đối tượng tuyển sinh là học sinh học xong lớp 6/12. Trung cấp 7 năm gồm các ngành: Biểu diễn nhạc cụ phương Tây, Organ, Nhạc Jazz; đối tượng tuyển sinh là học sinh học xong lớp 5/12. Trung cấp 9 năm gồm các ngành: Piano và Violin; đối tượng tuyển sinh là học sinh học hết lớp 3/12 đến hết lớp 5/12 (đối với Piano) và học sinh học hết lớp 3/12 đến hết lớp 6/12 (đối với Violin).
Đối chiếu giữa quy định của Luật và Thông tư với thực tế, do tính đặc thù trong đào tạo năng khiếu nghệ thuật, chương trình đào tạo của hai Học viện bắt buộc phải có thời gian đào tạo dài hơn rất nhiều so với quy định (tối đa gấp 9 lần) mới có thể đáp ứng được những yêu cầu về kiến thức, kỹ năng theo chuẩn đầu ra đối với người học các ngành nghệ thuật.
Tuy nhiên, vấn đề này cũng không phải không có biện pháp tháo gỡ. Tại khoản 3, Điều 6 (Hệ thống giáo dục quốc dân) của Luật Giáo dục năm 2019 quy định: “Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân và Khung trình độ quốc gia Việt Nam; quy định thời gian đào tạo, tiêu chuẩn cho từng trình độ đào tạo, khối lượng học tập tối thiểu đối với trình độ của giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học.”. Nhưng cũng như vấn đề về cấp phép đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng đã nêu ở phần 1, Chính phủ chưa ban hành văn bản nào quy định về thời gian thực hiện chương trình đào tạo các ngành nghệ thuật chuyên sâu đặc thù.
Nhằm tháo gỡ các khó khăn, bất cập trên, ngày 26/5/2021, Bộ VHTTDL đã ban hành Quyết định số 1725/QĐ-BVHTTDL về việc xây dựng Nghị định quy định về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật. Hai vấn đề trên cũng đã được đưa vào trong dự thảo. Cụ thể, tại khoản 2, Điều 9 (Thời gian đào tạo đối với trình độ của giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp các ngành, nghề sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật) quy định trình độ trung cấp thực hiện đào tạo từ 02 đến 09 năm; và khoản 2, Điều 10 (Tổ chức và quản lý đào tạo của cơ sở giáo dục đại học ngành, nghề chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật): “Cơ sở giáo dục đại học được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp để đào tạo các ngành, nghề chuyên môn đặc thù trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng khi có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật về giáo dục nghề nghiệp.”. Sau khi tổ chức lấy ý kiến đóng góp của nhân dân và các bên liên quan, ngày 25/11/2021, Bộ VHTTDL đã có Tờ trình số 310 /TTr-BVHTTDL gửi Chính phủ về việc ban hành Nghị định quy định về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật. Thế nhưng đến thời điểm hiện tại, Nghị định vẫn chưa được ban hành, các vấn đề khó khăn, vướng mắc trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tổ chức đào tạo ở các cơ sở GDĐH khối ngành nghệ thuật chưa được tháo gỡ.
3. Kết luận
Đối với cả GDĐH và GDNN, đào tạo các ngành năng khiếu nghệ thuật là đào tạo chuyên sâu đặc thù. Trong những năm qua, những chủ trương chính sách của Đảng trong lĩnh vực văn hóa đã được triển khai thực hiện và đi vào cuộc sống thông qua các chương trình đề án và đạt hiệu quả thiết thực. Tuy nhiên, một số nội dung chưa được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật. Đã có rất nhiều vấn đề đặt ra trong thực tế đối với đào tạo trung cấp, cao đẳng tại các cơ sở GDĐH khối ngành nghệ thuật, trong đó nổi cộm lên vấn đề bất cập trong các quy định cấp phép cho các cơ sở giáo dục đại học khối ngành nghệ thuật đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp và quy định thời gian đào tạo trình độ trung cấp các ngành nghệ thuật. Những trường có truyền thống đào tạo tài năng nghệ thuật như HVMVN, HVÂNQGVN đang đứng trước nguy cơ mất đi những ngành đào tạo trình độ trung cấp, vốn là truyền thống và thế mạnh của nhà trường, tạo ra lỗ hổng lớn về đào tạo nhân lực, gây xáo trộn, làm gián đoạn nhiệm vụ đào tạo tài năng lĩnh vực văn hóa nghệ thuật đã được Chính phủ giao cho các trường theo Đề án “Ðào tạo tài năng lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn 2030” theo Quyết định số 1341/QÐ-TTg ngày 08/7/2016.
Dự thảo Nghị định quy định về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật gồm 4 chương, 15 điều là văn bản pháp quy đặc biệt cần thiết đối với các cơ sở đào tạo khối ngành nghệ thuật trong giai đoạn hiện nay, giải quyết được về cơ bản những khó khăn, vướng mắc trong GDNN các ngành nghệ thuật. Hy vọng trong thời gian tới, Nghị định sẽ sớm được ban hành, là cơ sở pháp lý, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, đổi mới đào tạo nhân lực lĩnh vực văn hóa nghệ thuật theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, đồng thời góp phần xây dựng nên văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Tài liệu tham khảo
1. Ban Bi thư (2023) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 04/5/2023
2. Bộ GD&ĐT (2022), Quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp, Thông tư số 15/2022/TT-BGDĐT, ngày 08 tháng 11 năm 2022
3. Bộ LĐ-TBXH (2021), Quy định tiêu chí và quy trình đánh giá, công nhận trường cao đẳng chất lượng cao, Thông tư số 35/2021/TT-BLĐTBXH ngày 30/12/2021
4. Bộ LĐ-TBXH (2022), Quy định việc tổ chức đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng theo niên chế hoặc theo phương thức tích lũy mô-đun hoặc tín chỉ, Thông tư số 04/2022/TT-BLĐTBXH ngày 30/3/2022
5. Chính phủ (2022), Sửa đổi, bổ sung các Nghị định quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, Nghị định số 24/2022/NĐ-CP ngày 06/042022
6. Bộ LĐ-TBXH (2022), Quy định chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm giáo dục nghề nghiệp và chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm giáo dục nghề nghiệp, Thông tư số 06/2022/TT-BLĐTBXH ngày 06/4/2022
7. Bộ LĐ-TBXH (2022), Quy định về công tác tư vấn nghề nghiệp, việc làm và hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, Thông tư số 14/2022/TT-BLĐTBXH ngày 30/8/2022
8. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (2021), Về việc xây dựng Nghị định quy định về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật, Quyết định số 1725/QĐ-BVHTTDL ngày 26 tháng 05 năm 2021 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
9. Văn phòng Chính phủ (2921), về việc kiến nghị của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đối với đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật; Công văn số 2663/VPCP-KGVX ngày 19 tháng 4 năm 2021.
TS Phạm Thị Hồng Hạnh
Trưởng Phòng KTĐBCLGD, Học viện Múa Việt Nam
