NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGHIÊN CỨU TÁC PHẨM KINH ĐIỂN CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC Ở TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

TCGCVN - Nghiên cứu tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin là một yêu cầu có tính nền tảng đối với học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị. Việc lĩnh hội tri thức lý luận gốc không chỉ góp phần nâng cao năng lực tư duy lý luận, mà còn tạo cơ sở để vận dụng sáng tạo vào thực tiễn công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Bài viết tập trung làm rõ vị trí, vai trò của việc nghiên cứu tác phẩm kinh điển; đánh giá thực trạng, nguyên nhân; và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động này trong điều kiện hiện nay.

Tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin là sản phẩm sáng tạo của C.Mác, Ph.Ăngghen,V.I.Lênin - những người thầy vĩ đại của giai cấp công nhân, lãnh tụ thiên tài của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đó là những tác phẩm tiêu biểu, mẫu mực không chỉ phản ánh điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội ở những giai đoạn lịch sử nhất định mà còn chứa đựng hàm lượng tri thức khoa học đồ sộ, được hệ thống hóa mang tính hàn lâm, bác học có giá trị bền vững cho một học thuyết cách mạng, vạch ra một thời đại mới, nhằm giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc và toàn thể nhân loại khỏi ách áp bức bóc lột, xây dựng thành công xã hội mới, xã hội xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa.

Nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các Đảng Cộng sản và phong trào công nhân quốc tế, các viện nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, các học viện, trường đại học trên thế giới và ở Việt Nam. Với ý nghĩa đó, việc nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin là hết sức cần thiết đối với các sinh viên, học viên thuộc chuyên ngành khoa học xã hội và nhân văn nói chung mà đặc biệt là đối với học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị nói riêng. Nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin giúp học viên đào tạo sau đại học trực tiếp lĩnh hội tri thức lý luận gốc, rèn luyện phương pháp tư duy khoa học, góp phần nâng cao năng lực sư phạm và các phẩm chất cần thiết, xứng đáng là tấm gương sáng, mẫu mực về nhân cách của người sau đại học tương lai. Vì vậy, nâng cao chất lượng nghiên cứu các tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị là vấn đề xuyên suốt, mang tính quy luật trong suốt quá trình đào tạo.

Thực tiễn những năm qua, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Trường Sĩ quan Chính trị đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo. Trong đó, có nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên đào tạo sau đại học. Các cơ quan chức năng mà nhất là Ban Sau đại học đã tổ chức, điều hành thông suốt kế hoạch huấn luyện của đối tượng học viên đào tạo sau đại học; xây dựng các chuyên đề cho học viên đào tạo sau đại học phải tập trung làm rõ cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Ban Thông tin Khoa học quân sự đã chủ động số hóa và bảo đảm hệ thống giáo trình, tài liệu, kinh điển phục vụ nhu cầu dạy, học và nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo sau đại học. Các khoa giáo viên quan tâm đổi mới phương pháp giảng dạy, giới thiệu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin; theo đó, học viên không ngừng thích ứng đổi mới phương pháp học tập, nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin. Hệ đào tạo sau đại học đã tạo mọi điều kiện về mặt thời gian, không gian giúp học viên nghiên cứu. Vì thế, chất lượng giáo dục - đào tạo và nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên từng bước được nâng lên.

Tuy nhiên, nhận thức, trách nhiệm của một số chủ thể tham gia chưa cao; nội dung, hình thức, biện pháp tổ chức nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin có thời điểm chưa phù hợp; một bộ phận học viên chưa nỗ lực, cố gắng, phương pháp đọc, tìm kiếm thông tin, bút ký còn hạn chế,… vì thế chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chưa cao. Trước yêu cầu nhiệm vụ của thực tiễn đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng đào tạo sau đại học. Cùng với, cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng lý luận đang có diễn biến hết sức phức tạp, đặt ra vấn đề bức thiết đòi hỏi người học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị phải không ngừng học tập, nghiên cứu các tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin, lấy đó làm điểm tựa lý luận gốc, trang bị vũ khí lý luận sắc bén, đấu tranh làm thất bại những quan điểm sai trái, phản động các thế lực thù địch. Vì vậy, để nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay là vấn đề có ý nghĩa thiết thực, cả về lý luận và thực tiễn. Để hoạt động này diễn ra đạt hiệu quả, cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể về vị trí, tầm quan trọng của việc nghiên cứu tác phẩm kinh điển cho học viên đào tạo sau đại học.

Nhận thức đúng là cơ sở để hình thành thái độ đúng, trách nhiệm cao, tích cực, chủ động trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên. Để thực hiện được điều này, lãnh đạo, chỉ huy các cấp làm tốt việc quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng các cấp về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo. Nghiên cứu tác phẩm kinh điển không chỉ giúp người học tìm hiểu, nắm vững những nguyên lý, lý luận gốc của các triết gia vĩ đại, phát triển tư duy khoa học, rèn luyện phương pháp nghiên cứu, xây dựng niềm tin cộng sản mà còn nâng cao năng lực vận dụng những tri thức lý luận đó vào hoạt động sư phạm hiệu quả, giải đáp các vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn, góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới.

Làm tốt việc chỉ đạo, định hướng tư tưởng cho lực lượng 47 của Nhà trường tích cực tham gia đấu tranh trên không gian mạng nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trước sự chống phá của các thế lực thù địch. Thông qua hoạt động đó, thúc đẩy cán bộ, giảng viên, học viên tích cực đi sâu nghiên cứu, làm sáng tỏ những tư tưởng cốt lõi của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin, Hồ Chí Minh trong các tác phẩm kinh điển, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ được giao.

Hai là, đa dạng hóa nội dung, hình thức, phương pháp nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển của học viên đào tạo sau đại học.

Đây là giải pháp quan trọng, trực tiếp nâng cao khả năng và mức độ tri thức khoa học thu nhận được trong các tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên. Cơ quan chức năng phối hợp với khoa giáo viên và đơn vị quản lý học viên làm tốt chức năng tham mưu cho Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường về đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, phương pháp dạy học, nghiên cứu khoa học nhằm phát huy tính tích cực trong tự học, tự nghiên cứu khoa học, nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên. Ban Sau đại học, Ban Thông tin Khoa học quân sự tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý, khai thác, sử dụng, tra cứu tư liệu, tài liệu nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho học viên đào tạo sao đại học trong quá trình nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin; chú trọng tăng cường tính tự chủ, tạo điều kiện thuận lợi cho người học cả trong mượn, trả tài liệu và tra cứu từ dữ liệu số. Ban Sau đại học phối hợp với Phòng Khoa học quân sự và các khoa giáo viên xây dựng kế hoạch huấn luyện, kế hoạch nghiên cứu khoa học theo hướng cơ bản, làm sáng tỏ những nội dung tri thức khoa học, giá trị lý luận và thực tiễn trong các tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin.

Các khoa giáo viên tiếp tục quan tâm đổi mới mạnh mẽ phương pháp giảng bài, phương pháp hướng dẫn học viên nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin và các hình thức viết thu hoạch, tiểu luận nhằm phát huy cao độ khả năng tự chủ, tư duy sáng tạo của học viên đào tạo sau đại học trong nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin; tránh áp đặt, “máy móc”, nhồi nhét kiến thức một chiều, thụ động. Một số hình thức, phương pháp hiệu quả có thể vận dụng như xem phim, nghe âm thanh, xem hình ảnh,… Điều này sẽ trực tiếp tác động vào các giác quan, kích thích tư duy, tạo sự hứng thú, say mê học tập, nghiên cứu của học viên. Ngoài ra, các khoa cần giám sát quá trình nghiên cứu của người học, sâu sát trong kiểm tra, phát hiện, uốn nắn những tư tưởng lệch lạc; kịp thời biểu dương những học viên tích cực, hăng hái, đạt kết quả cao trong nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin và bồi dưỡng họ trở thành “nòng cốt” cho hoạt động này. Lãnh đạo, chỉ huy Hệ quản lý học viên đào tạo sau đại học tăng cường giáo dục, xây dựng thái độ, động cơ, ý thức trách nhiệm học tập, nghiên cứu khoa học đúng đắn cho học viên; bám sát tiến trình huấn luyện, kiểm tra kế hoạch tự học và thời gian nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của từng lớp để có biện pháp quản lý, rèn luyện phù hợp, hiệu quả; quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể để học viên nghiên cứu, tiếp cận, chiếm lĩnh, làm chủ tri thức khoa học trong các tác phẩm.

Ba là, phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sau đại học trong nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin hiện nay.

Để nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên, một mặt phát huy vai trò, trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào hoạt động này, mặt khác phát huy tích cực, chủ động, tự giác của học viên trong nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin. Trước hết, làm tốt công tác giáo dục giúp cho học viên đào tạo sau đại học nhận thức rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm của bản thân trong tự học, tự nghiên cứu khoa học, nghiên cứu các tác phẩm kinh điển; trên cơ sở đó học viên chủ động xây dựng kế hoạch, đầu tư thời gian, công sức tìm hiểu, nghiên cứu, khai thác nội dung trong các tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin một cách khoa học, phù hợp, đem lại hiệu quả cao. Chống thái độ đơn giản, xem nhẹ hoặc biểu hiện đối phó với hoạt động này. Tiếp đến, học viên tự chuyển hóa yêu cầu, nội dung có tính khách quan của tri thức kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin thành cái chủ quan của mình. Hệ thống tri thức khoa học trong các tác phẩm kinh điển vô cùng giá trị, tồn tại khách quan, mang tính hàn lâm, mỗi nội dung tri thức đó học viên muốn lĩnh hội được lại đặt ra những yêu cầu nhất định cần thiết phải có để họ nghiên cứu, tìm tòi, tiếp thu, lĩnh hội và vận dụng. Chất lượng nghiên tác phẩm kinh điển chỉ được nâng lên khi nội dung, yêu cầu có tính khách quan chuyển hóa thành nhu cầu, động lực bên trong của mỗi học viên.

Các tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin có sự khái quát hóa, trừu tượng hóa cao, ngôn ngữ mang tính hàn lâm, khó hiểu. Mặt khác do khác nhau về tầm cao trí tuệ, về ngôn ngữ, thời đại, văn hóa,… nên việc nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin đối với học viên là rất khó khăn. Vì thế, học viên phải thường xuyên trau dồi phẩm chất kiên trì, vượt qua khó khăn cản trở trong khi nghiên cứu. Nhiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin là một quá trình phức tạp, đòi hỏi học viên phải có thao tác kỹ thuật, kỹ năng và phương pháp tư duy khoa học. Mỗi học viên phải biết kết hợp giữa đọc với ghi chép và tư duy, xác định những nội dung khó hiểu để đọc đi, đọc lại nhiều lần tra cứu đối chiếu với các tài liệu khác để rút ra kết luận cần thiết trong nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngoài ra có thể hỏi ý kiến “chuyên gia” là những người thầy, cán bộ nghiên cứu hay các hạt nhân ưu tú trong lớp.

Bốn là, xây dựng môi trường sư phạm thuận lợi và bảo đảm tốt điều kiện, cơ sở vật chất cho việc nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên đào tạo sau đại học hiện nay.

Môi trường sư phạm thuận lợi sẽ góp phần hình thành, phát triển hệ thống động cơ, mục đích đúng đắn trong học tập nói chung và tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp công cụ, phương tiện hiện đại đáp ứng cho việc nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên nói riêng. Các loại hình hoạt động và quan hệ giao tiếp trong môi trường sư phạm thuận lợi giúp nâng cao chất lượng hoạt động nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên được hình thành và phát triển. Bên cạnh đó, môi trường sư phạm thuận lợi sẽ phát huy được sức mạnh tổng hợp của các nguồn lực, tạo sự đồng thuận cao trong hoạt động của các lực lượng sư phạm, từ đó thúc đẩy tính tích cực, làm cho chất lượng, hiệu quả hoạt động nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên được nâng cao.

Bảo đảm tốt cơ sở vật chất, kỹ thuật là biện pháp quan trọng tạo ra những kiều kiện khách quan thuận lợi, trực tiếp tác động tới việc nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị. Ngày nay, trước tác động của Cuộc cách mạng 4.0, sự phát triển nhanh chóng của thời đại công nghệ số, việc số hóa hệ thống dữ liệu, cung cấp phần mềm tiện ích, trang bị phương tiện kỹ thuật hiện đại phục vụ việc dạy học, nghiên cứu khoa học, nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin là vô cùng cần thiết vì tính chất tiện lợi và hiệu quả của nó. Chính vì thế, Nhà trường cần phải tiếp tục nâng cấp hệ thống thư viện hiện đại, tạo thuận lợi cho việc cập nhật thông tin, tra cứu tài liệu được liên tục. Bảo đảm đầy đủ các phòng đọc, phòng tra cứu thông tin trên mạng internet và mạng nội bộ… ; kho giáo trình, sách kinh điển được hệ thống, sắp xếp khoa học, đúng các ngành và lĩnh vực khác nhau để tiện cho quá trình tìm tòi, nghiên cứu của cán bộ, giảng viên và học viên.

Tóm lại, nghiên cứu tác phẩm kinh điển Mác - Lênin là hoạt động đóng vai trò quan trọng nằm trong tổng thể các hoạt động nghiên cứu di sản tư tưởng, lý luận của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin. Đối với học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị, việc nghiên cứu tác phẩm kinh điển là nhiệm vụ vừa mang tính tự thân, vừa mang tính bắt buộc trong chương trình đào tạo, nhằm giúp người học viên tiếp cận hệ thống các “lý luận gốc”, hiểu rõ thực chất vấn đề và minh chứng một cách thuyết phục, hiệu quả các nội dung trong quá trình học tập. Theo đó, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp trên giúp tạo nên sức mạnh tổng hợp nâng cao chất lượng nghiên cứu tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin của học viên đào tạo sau đại học ở Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay.

Tài liệu tham khảo

1. Đại học Khoa học xã hội Nhân văn Hà Nội (2006), Phương pháp nghiên cứu các tác phẩm kinh điển của C.Mác - Ph.Ăngghen và Lênin, Hà Nội.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc thứ XIII. Tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.

3. C.Mác và Ph.Ăngghen toàn tập (1995), Tập 23, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

4. Hồ Chí Minh, toàn tập (2011), Tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.28.

5. V.I.Lênin, toàn tập (2005), Tập 25, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

Vũ Văn Điệp - Khoa Triết học Mác - Lênin, Trường Sĩ quan Chính trị